درباره ماهیت چشم برزخی پرسش های چندی بیان شده است. اگر بخواهیم در باره ماهیت آن از دیدگاه قرآن بحث کنیم شاید کامل ترین و جامع ترین به مقصود آیه 22 سوره ق باشد. قرآن می فرماید: لقد کنت فی غفله من هذا فکشفنا عنک غطائک فبصرک الیوم حدید؛ تو در غلفت از این بودی پس ما پرده را برداشتیم و چشمانت تیزبین شد.

در این آیه سخن از امری موجود است که به جهت پوششی بر چشم انسان قادر به دیدن آن چیز نیست. مانند بهشت و دوزخی که در حال حاضر وجود دارد و به حکایت قرآن در باره فرعون که می فرماید همان زمان که هلاک شد خطاب به وی شد که داخل دوزخ و آتش رود و یا در باره آسیه زن فرعون که پس از شهادت به او گفته شد داخل بهشت شود و یا در باره شهدا که قرآن بیان می دارد که آنان هم اکنون از نعمت های خدا بهره می برند. همه این نمونه ها بیانگر آن است که اموری وجود دارد ولی ما به جهت پوششی دنیوی قادر به دیدن آن نیستیم.

اگر فرض را بر آن بگذاریم که بهشت و دوزخی که قرآن درباره آن سخن گفته و بیان داشته که اکنون وجود دارد و برخی از آن بهره می گیرند و عذاب می کشند، بهشت و دوزخی نیست که در قیامت ایجاد می شود باید بگوییم که این چیزی جز بهشت و دوزخ برزخی نیست.

اما برزخ چیست ؟ اساتید و کارشناسان علوم اسلامی و معارف قرآنی برای برزخ دو نوع قایل شده اند: دوزخی نازل و دوزخ صاعد. به این معنا که اگر فرض دوری را بپذیریم و بر پایه قاعده انا لله و انا الیه راجعون بگوییم که از خدا آمده و به سوی او می رویم . یک نزول و هبوط برای همه موجودات از جمله انسان است که از عرش به فرش تداوم دارد . این برزخی است که میان عالم امر و خلق است و هر چیزی که بخواهد از آن عالم به عالم خلق درآید باید از میان برزخ هبوطی بگذرد. در گذشته بنا به نقل قرآن شیاطن برای گرفتن اخباری و حوادثی که به سوی عالم خلق می آمد به آسمان فرا می رفتند و اطلاعات و اخباری را کسب و به کاهنان می گفتند. این همان چیزی است که از آن به آینده گویی و پیشگویی معروف و مشهور شده است. بنابراین می توان با آگاهی از عالم برزخ نزول و آگاهی از آن عالم به اخبار و اطلاعاتی درباره آینده دست یافت.این مساله ای نامکشوف و غریب نیست چون بسیاری از انسان ها در هنگام خواب به جهت این که خداوند آنان را به عالم بالا  می برد هر کس در این سیر شبانه خود به آطلاعاتی دست می یابد که به شکل خواب نما و رویا بروز و ظهور می کند . این اخبار به اشکال مختلفی تجسم مثالی و برزخی می یابد. هر کس روزش درست باشد شکار شبش بهتر و پاکیزه تر و کامل تر است یعنی هر کس  با توجه به ظرفیت و توانی که دارد از این شبش بهره می برد.

بزخ دیگر برزخ صعود است . یعنی هر چیزی از این عالم خلق به سوی عالم امر می رود باید از این عالم بگذرد . در عالم برزخ صعود ما با انسان ها و اخبار آنان و این که چه شکل و شمایلی در آخرت و قیامت خواهند داشت آگاه می شویم . 

کوتاه این که این دو عالم وجود دارد و ما می توانیم آن را ببینیم ولی به جهت همین پوشش و غطایی که بر چشم ماست این توان بالفعل از ما گرفته شده است. اکنون نیز در عالم برزخ موجوداتی چون جن و شیطان به سر می برند . البته نوع عالم برزخ آنان با عالم برزخ صعودی و نزولی فرق دارد. ولی به جهت تقریب اذهان بیان می شود که چگونه هم موجودات برزخی به نام دیو و جن چگونه وجود دارند و ما را می بینند ولی ما قادر به دیدن آنها نیستیم چنان که صریح آیات قرآن است.

اگر پرده از چشم برداشته شود و ما بتوانیم این عوالم را ببینیم هم می توانیم از آینده و هم از گذشته خبر داشته باشیم. این چیزی است که در مساله چشم برزخی به آن اشاره می شود.

برای رسیدن به چشم برزخی باید پرده را از روی چشم برداشت و به قول قرآن چشم حدید و تیزبین شود. 

این سخن بگذار تا وقت دیگر